Nhật Bản được biết đến là quốc gia có nền văn hóa lâu đời, luôn được duy trì và bảo tồn. Tuy nhiên, cho đến nay Nhật Bản lại là quốc gia đầu tiên trong khu vực Đông Bắc Á bỏ Tết âm lịch. Thay vào đó, người Nhật Bản chỉ đón Tết dương lịch theo văn hóa phương Tây. Vậy trước khi từ bỏ tết âm, con người xứ sở hoa anh đào đã từng đón tết âm lịch như thế nào? Bài viết hôm nay chúng ta cùng đi khám phá nhé.
Bài viết tham khảo:
Trước khi bỏ Tết âm, người Nhật Bản đón Tết rất cầu kỳ và nhiều nghi thức
1. Khái quát nền văn hóa phương Đông
Trong thế giới loài người, mỗi Châu Lục và mỗi quốc gia đều tuân theo nền văn hóa đặc trưng. Trong nền văn hóa đó sẽ tuân thủ theo các tập tục, tập quán và cả tín ngưỡng.
Văn hóa phương Đông nói riêng, là ám chỉ nền văn hóa chung của người Châu Á. Trong đó có Việt Nam và cả Nhật Bản.
Tùy thuộc vào kiến trúc tôn giáo, lịch sử mỗi quốc gia mà mỗi đất nước lại có những dấu ấn đặc trưng riêng của văn hóa quốc gia mình.
Chính vì cùng nền văn hóa, nên vào những dịp đặc biệt thường ăn mừng giống nhau như: Tết trung thu, tết nguyên đán…
Tuy nhiên, tùy vào đặc điểm riêng mà phong cách đón các nghi lễ đó sẽ khác biệt. Mục đích là xây dựng dấu ân riêng cho mình.
Đặc biệt văn hóa phương Đông, thường có những bí ẩn trên các nhà sư. Còn phương Tây lại là hình ảnh của các đấng tối cao Thiên Chúa.
2. Lịch sử đón Tết âm lịch của người Nhật Bản
Trước kia, khi người dân xứ sở Mặt Trời từ bỏ tết âm lịch. Thì người dân nơi đây, cũng đón Tết âm lịch như những quốc gia cùng nền văn hóa Phương Đông.
Không những thế, Tết âm lịch nó còn là một sự kiện quan trọng tại quốc gia này.
Tai Nhật, ngày tết âm lịch chính là lễ mừng năm mới và còn có tên gọi là Oshougatsu (có nghĩa là Chính Nguyệt).
Sở dĩ ở Nhật Bản đón Tết âm lịch là theo phong tục chào đón Toshigamisama. Đây là một vị thần năm mới theo Thần Đạo. Vị thần này mang đến cho con người sức khỏe, thịnh vượng và cả sự may mắn cho tất cả các gia đình chào đón ngài.
Shimekazaki được treo ở ngoài cửa để xua đuổi tà ma, ác quỷ
Theo lịch sử ghi chép lại: Nhật Bản đã đón Tết âm từ đầu thế kỷ 6. Đây là thời điểm Phật giáo đã du nhập vào Nhật.
Mặc dù Nhật Bản là quốc gia hiện đại, nhưng nền văn hóa lại chịu ảnh hưởng nhiều của văn hóa Trung Quốc.
Thời gian tính Tết âm của Nhật được tính theo sự chuyển động của Mặt Trăng. Văn hóa đón Tết âm của người Nhật Bản chỉ duy trì tới năm 1872.
Bắt đầu từ năm 1873, Nhật Bản chính thức chuyển sang sử dụng lịch dương và đón Tết theo lịch dương.
3. Người Nhật Bản đã từng ăn tết âm lịch như thế nào trước khi từ bỏ?
Cho đến nay, người dân xứ sở Mặt Trời đã đón Tết dương. Nhưng nét truyền thống, phong cách đón Tết âm lịch vẫn được lưu giữ. Đó là sự cầu kỳ và nhiều nghi thức được thực hiện trong ngày Tết.
Đầu tiên chúng ta phải kể đến việc dọn dẹp nhà cửa: Tại Nhật, việc dọn dẹp nhà cửa để đón năm mới có cả một nghi thức. Nghi lễ dọn nhà cửa tại Nhật được gọi là Oosouji.
Nghi lễ này không đơn thuần là việc dọn dẹp nhà cho sạch bụi bẩn. Đó còn là nghi lễ đuổi ma quỷ. Chính vì thế mà người dân nơi đây rất coi trọng nghi thức này.
Đối với người Phương Tây, việc dọn dẹp nhà cửa chính là cách để làm cho ngôi nhà của mình được đẹp hơn và sáng sủa hơn. Còn người Nhật Bản, đó là cách để đón mời các vị thần vào ngôi nhà của mình. Đem lại sức khỏe, tài lộc và sự bình an trong năm mới.
Cũng giống như Việt Nam, vào những ngày cuối tháng 12. Người Nhật thường tổ chức tiệc cuối năm có tên gọi là Bounenkai.
Mục đích của bữa tiệc này để tất cả mọi người cùng vui chơi, cùng ăn uống, cùng trút bỏ lo lắng… Để đón chào một năm mới tốt đẹp hơn năm cũ.
Trong bữa tiệc cuối năm, món mì Soba là món ăn được yêu thích nhất. Mặc dù nó chỉ làm từ bột kiều mạch, nhưng ý nghĩa của món mì này lại cực kỳ to lớn. Đó chính là: Xóa bỏ tiêu cực của năm cũ còn sót lại.
Món mì này có từ thời Edo, đến khi Nhật Bản bỏ Tết âm đón Tết dương thì nhiều gia đình đã lựa chọn nhiều món ăn mới lạ mắt. Mục đích để thay thế cho món mì Soba.
Kadomatsu được đặt ngoài cổng để nghênh đón thần Toshigamasama.
Những vật dùng để trang trí trong ngày tết âm chính là Shimekazaki và Kadomatsu.
+ Shimekazari là vật được làm từ một sợi dây thừng và bện bằng thứ rơm linh thiêng. Nó dùng để treo ngoài cửa mang mục đích xua đuổi tà ma, ác quỷ. Ngoài ra nó còn thông báo cho các tà ma biết: Ngôi nhà này đã được các vị thần linh bảo vệ.
+ Kadomatsu là vật trang trí được làm bằng tre. Mục đích của Kadomatsu chính là nghênh đón thần Toshigamasama.
Ngày nay khi người Nhật Bản không đón tết âm, thì Shimekazaki và Kadomatsu chỉ xuất hiện tại các đền chùa mà thôi.
Bên cạnh là trang trí, dọn dẹp nhà cửa. Chính là những lời chúc tụng. Búp bê Daruma là món quà thường tặng cho nhau.
Những con búp bê này rất dữ tợn bởi nó được lấy từ ý tưởng của Bồ Đề Đạt Ma – là người sáng lập ra Thiền tông trong đạo Phật.
Theo truyền thuyết kể lại: Vị Bồ Đề Đạt Ma vì đã ngồi thiền rất lâu, khiến cho chân tay bị teo đi và biến mất hoàn toàn.
Theo phong tục đón tết âm lịch của người Nhật. Thì người tặng sẽ chỉ tặng búp bê chưa được tô mắt. Người được tặng sẽ phải tự tô một bên mắt cho búp bê. Mục đích là thể hiện ý chí và mục tiêu sẽ phải hoàn thành trong tương lai.
Tất nhiên, khi đạt được mục tiêu thì chủ nhân sẽ tô nốt bên mắt còn lại cho búp bê.
Hiện nay, người Nhật đã không còn sử dụng búp bê Daruma để tặng nhau nữa. Thay vào đó, chỉ coi nó như một sự may mắn được trang trí để đón năm mới.
Ngoài ra, tại Nhật đón Tết âm mang văn hóa chung của Phương Đông là: Tặng tiền lì xì cho trẻ con và đi thăm đền chùa trong 3 ngày Tết.
Mặc dù, ngày nay khi người Nhật Bản đã đón Tết dương nhưng những văn hóa trong cách đón Tết âm vẫn được lưu giữ. Đó còn là những điều bí mật, mà chúng ta cần có thêm thời gian để được tìm hiểu và khám phá thêm.
